Có thể bạn quan tâm:
- Quang Trung đại phá quân Thanh trong bao nhiêu ngày? Chiến thắng thần tốc lịch sử
- Quang Trung đại phá quân Thanh vào năm nào? Chiến thắng lịch sử huy hoàng
- Vua Quang Trung là người như thế nào? Chân dung người anh hùng áo vải
- Vua Quang Trung họ gì? Sự thật bất ngờ về dòng họ của vị anh hùng dân tộc
- Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế năm nào? Chân dung vị vua anh hùng
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa là một trong những chiến công hiển hách nhất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Cách đây 236 năm, vào mùa xuân Kỷ Dậu 1789, dưới sự lãnh đạo tài tình của Hoàng đế Quang Trung – Nguyễn Huệ, nghĩa quân Tây Sơn đã làm nên chiến thắng với một cuộc hành quân thần tốc chưa từng có, đập tan quân xâm lược Mãn Thanh, giải phóng Thăng Long, giành lại độc lập tự do cho dân tộc.
Tổng Quan Về Chiến Thắng Ngọc Hồi – Đống Đa
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa (hay còn gọi là Chiến thắng Kỷ Dậu) là tên gọi do các nhà sử học Việt Nam dành cho loạt trận đánh chống ngoại xâm thắng lợi của nước Đại Việt thời Tây Sơn do vua Quang Trung lãnh đạo vào đầu năm Kỷ Dậu 1789. Dưới sự chỉ huy tài tình của người “anh hùng áo vải”, quân Tây Sơn đã đánh tan đội quân Mãn Thanh do Tôn Sĩ Nghị chỉ huy – kéo sang biên giới và tràn vào lãnh thổ Đại Việt do sự cầu viện của vua Lê Chiêu Thống nhà Hậu Lê.
Trận Ngọc Hồi – Đống Đa là chiến thắng quân sự tiêu biểu, thể hiện tài năng cầm quân của Hoàng đế Quang Trung. Mặc dù quân Thanh có quân số đông hơn 2-3 lần, có ưu thế về địa hình và được quân Lê Chiêu Thống hỗ trợ, nhưng vua Quang Trung đã hành quân thần tốc và đánh tan lực lượng quân Thanh, chiếm lại được kinh đô Thăng Long chỉ trong vòng 5 ngày.
Bối Cảnh Lịch Sử Và Nhân Vật Chính
Tình Hình Dẫn Đến Cuộc Chiến
Triều đình nhà Thanh từ khi được thành lập luôn rắp tâm xâm lược thôn tính nước ta. Sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại, vua Lê Chiêu Thống cùng một số đại thần thân cận đã bỏ chạy lên phía Bắc, cho người sang Trung Quốc cầu cứu nhà Thanh. Nhận thấy đây là thời cơ thuận lợi để xâm lược, vua Thanh sai tướng Tôn Sỹ Nghị đem 29 vạn quân tiến sang nước ta.
Hoàng Đế Quang Trung Và Chiến Lược Chuẩn Bị
Nhận được tin đó, Bắc Bình vương Nguyễn Huệ quyết định làm lễ lên ngôi hoàng đế tại Phú Xuân, lấy niên hiệu là Quang Trung, và tự mình chỉ huy quân tiến ra Bắc. Với tài năng quân sự thiên bẩm, Quang Trung đã lập nên kế hoạch tấn công táo bạo vào dịp Tết Nguyên Đán – thời điểm mà quân địch ít ngờ tới nhất.
Hoàng đế Quang Trung Nguyễn Huệ – người anh hùng áo vải, xuất thân từ gia đình nông dân Tây Sơn (nay thuộc tỉnh Bình Định) – đã thể hiện tài năng quân sự xuất chúng thông qua việc tổ chức, điều binh khiển tướng và chiến lược đánh giặc độc đáo. Ông đã tạo nên một nghệ thuật quân sự đặc sắc của riêng mình: “Thần tốc – Táo bạo – Bất ngờ”.
Diễn Biến Trận Đánh Và Những Điểm Ngoặt
Những Trận Đánh Quyết Định
Chiến dịch bắc tiến của nghĩa quân Tây Sơn diễn ra với tốc độ phi thường:
- Đêm 30 Tết Kỷ Dậu 1789: Nghĩa quân Tây Sơn vượt sông, hạ đồn tiền tiêu ở Gián Khẩu
- Đêm mùng 3 Tết Kỷ Dậu 1789: Quân Tây Sơn bao vây khống chế đồn Hạ Hồi (cách Thăng Long khoảng 20 km), mở màn cho chiến dịch giải phóng Thăng Long
- Ngày mùng 4 Tết Kỷ Dậu 1789: Nghĩa quân tiếp cận được đồn Ngọc Hồi, phối hợp với các đạo quân khác chuẩn bị đánh chiếm và giải phóng Thăng Long
- Rạng sáng mùng 5 Tết Kỷ Dậu 1789: Diễn ra trận đánh quyết định. Quân Tây Sơn một mũi tiến công Ngọc Hồi, khiến đồn giặc chìm trong khói lửa; một mũi khác áp sát đồn Đống Đa, khiến quân tướng nhà Thanh phải bỏ chạy thục mạng
Tại trận Đống Đa, đô đốc Long (Nguyễn Tăng Long) chia quân làm 2: một cánh đánh sang Nam Đồng để tiến vào Thăng Long, một ít quân tiếp tục vây hãm Loa Sơn. Tướng giặc Sầm Nghi Đống cố thủ trên đài chờ cứu viện nhưng khi không thấy quân cứu đã tuyệt vọng thắt cổ tự sát.
Theo Thánh vũ ký của Nguỵ Nguyên, các đội voi của Tây Sơn đều có đại bác trên lưng nã vào đồn. Quân Thanh bị đánh bất ngờ trong đêm tối, chết rất nhiều, tan vỡ bỏ chạy.
Chiến Thắng Cuối Cùng
Trước sức tiến công như triều dâng của nghĩa quân Tây Sơn, quân Thanh bị tiêu diệt tới 5.000 quân, xác chết thành gò. Tổng đốc Tôn Sĩ Nghị, khi ấy đang ở cung Tây Long, đã “ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc giáp, dẫn kỵ mã nhằm hướng Bắc mà chạy”.
Tôn Sỹ Nghị vội vàng vượt cầu phao trên sông Nhị Hà (sông Hồng) tháo chạy. Tàn quân Thanh thấy vậy cũng chen lấn xô đẩy vượt cầu phao đến nỗi cầu phao gãy đứt, quân giặc chết hàng vạn người, xác nổi đầy sông. Thăng Long được hoàn toàn giải phóng, đất nước được độc lập.
Ý Nghĩa Lịch Sử Và Di Sản
Tác Động Chính Trị Và Văn Hóa
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa mang lại nhiều ý nghĩa to lớn:
- Giữ vững sự tồn tại của nước Đại Việt trước họa xâm lược, chấm dứt kế hoạch xâm chiếm của nhà Thanh
- Lê Chiêu Thống phải chạy theo quân Thanh sang Trung Quốc, đánh dấu việc nhà Tây Sơn trở thành triều đại mới của nước Việt Nam
- Nhà Tây Sơn chính thức thay nhà Hậu Lê trong việc cai quản đất Bắc Hà và trong quan hệ với nhà Thanh
- Trận đánh “quyết định” Ngọc Hồi – Đống Đa đã đóng góp vào sự nghiệp thống nhất đất nước của triều đại Tây Sơn, chấm dứt cuộc nội chiến phân tranh giữa nhà Trịnh ở phía Bắc và nhà Nguyễn ở phía Nam kéo dài suốt 2 thế kỷ
Theo website Lịch Sử – Văn Hóa, chiến thắng này còn là sự hội tụ, kết tinh sâu sắc của truyền thống yêu nước, yêu độc lập – tự do; cùng với đó là tinh thần đoàn kết, dũng cảm, ý chí quật cường ngàn đời của nhân dân ta.
Bài Học Và Ý Nghĩa Đối Với Thời Đại Hiện Nay
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa chứng minh một nghệ thuật quân sự tuyệt vời của nghĩa quân Tây Sơn:
- Nghệ thuật chuyển quân thần tốc từ Phú Xuân ra Bắc
- Nghệ thuật tác chiến chiến lược và trong từng trận đánh – đó là nghệ thuật “chính, kỳ” cổ điển
- Nghệ thuật “Thần tốc – Táo bạo – Bất ngờ”
Đây là bài học sâu sắc về tinh thần đoàn kết dân tộc, ý chí quyết tâm và sự lãnh đạo tài ba – những giá trị mà ngày nay chúng ta vẫn cần phát huy trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Di Tích, Lễ Hội Và Công Tác Bảo Tồn
Di Tích Lịch Sử Và Địa Điểm Tham Quan
Di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa tọa lạc tại Hà Nội là nơi ghi dấu chiến thắng vĩ đại này. Khu vực Khương Thượng và xung quanh, do xác quân Thanh chết quá nhiều, sau chất thành 12 gò cao, có đa mọc um tùm gọi là Gò Đống Đa. Trận diệt đồn Khương Thượng cũng còn gọi là trận Đống Đa.
Ngoài ra còn có Di tích địa điểm chiến thắng Ngọc Hồi nằm tại xã Ngọc Hồi, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Đây là nơi diễn ra trận đánh quyết định dưới sự chỉ huy trực tiếp của Hoàng đế Quang Trung.
Tại thành phố Vinh còn có Đền thờ Quang Trung, một điểm đến tâm linh đặc biệt, nơi người dân có thể đến thắp hương tưởng nhớ người anh hùng dân tộc.
Lễ Hội Kỷ Niệm Và Hoạt Động Giáo Dục
Hàng năm, Lễ hội kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa được tổ chức long trọng vào mùng 5 Tết (tháng Giêng) tại Công viên văn hóa Gò Đống Đa, Hà Nội. Lễ hội gồm các nghi lễ như: tế lễ, rước kiệu hoàng đế Quang Trung và hoàng hậu Lê Ngọc Hân, trình diễn sử thi về chiến thắng mùa xuân Kỷ Dậu 1789, dâng hương…
Năm 2025, theo trang lichsuvanhoa.com, lễ kỷ niệm 236 năm Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa đã được tổ chức tối 2/2/2025 (tức ngày mùng 5 tháng Giêng năm Ất Tỵ) tại Di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa với sự tham dự của nhiều lãnh đạo cấp cao và đông đảo nhân dân Thủ đô.
Kết Luận
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa là một trong những trang sử vẻ vang nhất của dân tộc Việt Nam, một bản anh hùng ca bất hủ trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước. Chiến thắng này không chỉ thể hiện tài năng quân sự thiên tài của Hoàng đế Quang Trung mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước, ý chí độc lập tự chủ và sức mạnh đoàn kết của dân tộc Việt Nam.
236 năm đã trôi qua, nhưng hào khí Đống Đa vẫn mãi là nguồn cảm hứng bất tận, là niềm tự hào và động lực để thế hệ hôm nay và mai sau tiếp tục phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày càng giàu mạnh, phát triển.
Câu Hỏi Thường Gặp
Vì sao Hoàng đế Quang Trung có thể đánh bại quân Thanh dù lực lượng ít hơn?
Hoàng đế Quang Trung đã áp dụng nghệ thuật quân sự độc đáo: “Thần tốc – Táo bạo – Bất ngờ”. Ông đã tổ chức cuộc hành quân thần tốc từ Phú Xuân ra Bắc và chọn thời điểm tấn công vào dịp Tết khi quân địch chủ quan. Bên cạnh đó, ông còn biết phân tích tình hình, tập trung lực lượng vào điểm yếu của đối phương và sử dụng chiến thuật đánh nhanh thắng nhanh.
Vai trò của quân Tây Sơn trong trận Ngọc Hồi – Đống Đa?
Quân Tây Sơn dưới sự chỉ huy của các tướng tài như Ngô Văn Sở, Đặng Tiến Đông, Nguyễn Tăng Long đã thực hiện chiến lược đánh nhanh thắng nhanh của Hoàng đế Quang Trung. Họ đã sử dụng voi chiến mang đại bác trên lưng, thực hiện tấn công bất ngờ vào ban đêm và chia nhiều mũi tấn công để gây hoang mang cho quân địch.
Ngày nay có thể tham quan những di tích nào liên quan đến chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa?
Có nhiều di tích quan trọng như: Di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa ở Hà Nội, Di tích địa điểm chiến thắng Ngọc Hồi tại xã Ngọc Hồi, huyện Thanh Trì, Hà Nội, và Đền thờ Quang Trung ở thành phố Vinh. Các di tích này mở cửa đón khách tham quan, đặc biệt trong dịp Tết và lễ hội kỷ niệm hàng năm.
Những hiện vật và tài liệu lịch sử nào về trận Ngọc Hồi – Đống Đa được bảo tồn đến ngày nay?
Một số tài liệu lịch sử quan trọng như “Thánh vũ ký” của Nguỵ Nguyên đã ghi chép chi tiết về trận đánh. Ngoài ra, “Hoàng Lê nhất thống chí” cũng có đoạn mô tả về việc Tổng đốc Tôn Sĩ Nghị bỏ chạy “ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc giáp”. Nhiều hiện vật quân sự như vũ khí, trang phục thời Tây Sơn được trưng bày tại các bảo tàng lịch sử trên cả nước.
Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa đã ảnh hưởng như thế nào đến Việt Nam hiện đại?
Chiến thắng này đã trở thành biểu tượng của tinh thần độc lập, tự chủ và ý chí không khuất phục trước ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Nó được đưa vào sách giáo khoa, trở thành bài học lịch sử quan trọng cho thế hệ trẻ. Hằng năm, lễ hội kỷ niệm chiến thắng còn góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Để lại một bình luận