【Giải Đáp】Có bao nhiêu nước tham gia chiến tranh Việt Nam?

Chiến tranh Việt Nam, một cuộc xung đột kéo dài và tàn khốc, đã thu hút sự tham gia của nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, việc xác định chính xác số lượng các nước tham gia vào cuộc chiến này phụ thuộc vào định nghĩa của “tham gia”. Nếu chỉ tính đến sự can thiệp quân sự trực tiếp, con số này tương đối nhỏ. Nhưng nếu bao gồm cả những nước cung cấp viện trợ tài chính, thiết bị quân sự hoặc hỗ trợ hậu cần, con số này sẽ tăng lên đáng kể. Bài viết này trên lichsuvanhoa.com sẽ đi sâu vào tìm hiểu về các quốc gia đã tham gia vào Chiến tranh Việt Nam và vai trò của họ trong cuộc xung đột này.

Các quốc gia tham gia Chiến tranh Việt Nam

Dựa trên nghiên cứu của Lịch Sử – Văn Hóa, ít nhất 21 quốc gia đã tham gia vào Chiến tranh Việt Nam dưới nhiều hình thức khác nhau. Dưới đây là bảng tóm tắt các quốc gia tham gia và loại hình tham gia của họ:

Quốc gia	Phe ủng hộ	Loại hình tham gia
Úc	Việt Nam Cộng hòa	Tham gia quân sự trực tiếp
Brazil	Trung lập	Viện trợ y tế
Bulgaria	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ quân sự và kinh tế
Canada	Trung lập	Lực lượng gìn giữ hòa bình, bán vật liệu chiến tranh
Trung Quốc	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ quân sự, quân đội
Cuba	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Cố vấn quân sự, nhân viên y tế
Tiệp Khắc	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ quân sự
Đông Đức	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ nhân đạo và tài chính, hỗ trợ tình báo
Pháp	Việt Nam Cộng hòa (trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất)	Cựu cường quốc thực dân
Hungary	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Máu và vật tư y tế, lực lượng gìn giữ hòa bình
New Zealand	Việt Nam Cộng hòa	Tham gia quân sự trực tiếp
Triều Tiên	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ kinh tế và quân sự, phi đội chiến đấu
Philippines	Việt Nam Cộng hòa	Viện trợ nhân đạo
Ba Lan	Trung lập	Viện trợ không hoàn lại, nỗ lực hòa bình
Romania	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Hỗ trợ chính trị, kinh tế và quân sự, đàm phán hòa bình
Hàn Quốc	Việt Nam Cộng hòa	Tham gia quân sự trực tiếp
Việt Nam Cộng hòa	Việt Nam Cộng hòa	Tham gia quân sự trực tiếp
Liên Xô	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa	Viện trợ y tế và quân sự, hỗ trợ tình báo
Tây Ban Nha	Trung lập	Đơn vị y tế
Thái Lan	Việt Nam Cộng hòa	Tham gia quân sự trực tiếp, căn cứ không quân
Vương quốc Anh	Trung lập	Hỗ trợ ngoại giao, hỗ trợ vật chất bí mật
Hoa Kỳ	Việt Nam Cộng hòa	Viện trợ tài chính và quân sự, quân đội

Vai trò và tác động của các quốc gia tham gia

Phe ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Các quốc gia ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chủ yếu là các nước cộng sản do ý thức hệ Chiến tranh Lạnh thúc đẩy và mong muốn ngăn chặn sự ảnh hưởng của phương Tây ở Đông Nam Á .  

• Trung Quốc: Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nỗ lực chiến tranh của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Họ cung cấp viện trợ quân sự rộng rãi, bao gồm vũ khí, huấn luyện và hỗ trợ hậu cần . Quân đội Trung Quốc cũng được triển khai tới Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để hỗ trợ sửa chữa cơ sở hạ tầng bị hư hại do bom Mỹ, thể hiện cam kết ủng hộ đồng minh cộng sản của họ.  
• Liên Xô: Liên Xô là một quốc gia ủng hộ chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, với động lực là sự cạnh tranh với Hoa Kỳ và mong muốn thúc đẩy ý thức hệ cộng sản . Họ cung cấp vật tư y tế, vũ khí, xe tăng, máy bay và các thiết bị quân sự khác, cho phép Việt Nam Dân chủ Cộng hòa duy trì cuộc chiến chống lại miền Nam và Hoa Kỳ . Các tàu tình báo của Liên Xô ở Biển Đông đã đưa ra cảnh báo sớm cho lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về các cuộc không kích của Mỹ, thể hiện rõ hơn sự hỗ trợ chiến lược của họ .  
• Triều Tiên: Triều Tiên, dưới sự lãnh đạo của Kim Nhật Thành, coi Chiến tranh Việt Nam là cơ hội để củng cố mối quan hệ với các quốc gia cộng sản anh em và chống lại chủ nghĩa đế quốc Mỹ . Họ đã cung cấp viện trợ kinh tế và quân sự cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, bao gồm một phi đội chiến đấu để hỗ trợ bảo vệ Hà Nội .  
• Cuba: Cuba, do Fidel Castro lãnh đạo, coi Chiến tranh Việt Nam là cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc . Họ đã cử các cố vấn quân sự và nhân viên y tế tới Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thể hiện tình đoàn kết với sự nghiệp cộng sản .  
• Đường mòn Hồ Chí Minh: Đường mòn Hồ Chí Minh, một mạng lưới đường bộ và đường mòn len lỏi qua Lào và Campuchia, là tuyến đường huyết mạch của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa . Nó cho phép Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vận chuyển quân và tiếp tế cho Việt Cộng ở miền Nam, phá vỡ biên giới được củng cố nghiêm ngặt giữa Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Việt Nam Cộng hòa . Hoa Kỳ phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc phá vỡ đường mòn, bất chấp các chiến dịch ném bom rộng rãi, làm nổi bật khả năng phục hồi và quyết tâm của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa .  

Phe ủng hộ Việt Nam Cộng hòa

Các quốc gia ủng hộ Việt Nam Cộng hòa chủ yếu là các cường quốc phương Tây và đồng minh của họ, bị thúc đẩy bởi những lo lắng về Chiến tranh Lạnh và mong muốn ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Nam Á.

• Hoa Kỳ: Hoa Kỳ là quốc gia ủng hộ chính của Việt Nam Cộng hòa, bị thúc đẩy bởi thuyết domino và lo ngại rằng sự sụp đổ của Việt Nam Cộng hòa trước chủ nghĩa cộng sản sẽ dẫn đến sự sụp đổ của các quốc gia Đông Nam Á khác . Họ đã cung cấp viện trợ tài chính, thiết bị quân sự và huấn luyện đáng kể cho chính phủ và quân đội Việt Nam Cộng hòa . Vào thời kỳ đỉnh điểm của cuộc xung đột, 543.000 quân nhân Hoa Kỳ đã đóng quân tại Việt Nam, làm nổi bật quy mô lớn của sự can thiệp của Mỹ .  
• Hàn Quốc: Hàn Quốc, quốc gia vừa trải qua cuộc chiến chống lại lực lượng cộng sản, là đồng minh trung thành của Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa . Họ có lực lượng quân đội nước ngoài lớn thứ hai ở Việt Nam Cộng hòa sau Hoa Kỳ, tiến hành các hoạt động khác nhau, bao gồm các nỗ lực chống nổi dậy và bình định . Lợi ích kinh tế mà Hoa Kỳ mang lại cho sự tham gia của Hàn Quốc càng khuyến khích sự can thiệp của họ .  
• Úc: Sự can thiệp của Úc vào Chiến tranh Việt Nam bắt nguồn từ liên minh chặt chẽ với Hoa Kỳ và cam kết ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản . Họ đã triển khai quân nhân tới Việt Nam, chủ yếu là lục quân, nhưng cũng có không quân và hải quân . Quân đội Úc đã chiến đấu cùng với lực lượng Việt Nam Cộng hòa và Mỹ, phải đối mặt với thương vong đáng kể và đóng góp vào nỗ lực chiến tranh . Cuộc chiến cũng gây ra bất đồng xã hội và chính trị ở Úc, làm nổi bật bản chất gây tranh cãi của cuộc xung đột .  
• New Zealand: New Zealand, giống như Úc, là đồng minh thân cận của Hoa Kỳ và có chung mối quan ngại về sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản . Sự can thiệp của họ vào cuộc chiến bao gồm các cuộc tấn công pháo binh, tuần tra và nhiệm vụ trinh sát, chủ yếu để hỗ trợ lực lượng Úc . Họ cũng cung cấp viện trợ y tế và nhân đạo, phản ánh cam kết hỗ trợ Việt Nam Cộng hòa .  
• Thái Lan: Sự can thiệp của Thái Lan vào Chiến tranh Việt Nam chủ yếu do liên minh chiến lược với Hoa Kỳ và lo ngại về sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản đến biên giới của chính họ . Thái Lan cho phép Hoa Kỳ sử dụng các căn cứ không quân của mình cho các nhiệm vụ ném bom chống lại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mang lại lợi thế hậu cần quan trọng cho nỗ lực chiến tranh của Mỹ . Họ cũng cử quân đội mặt đất chiến đấu cùng với lực lượng Việt Nam Cộng hòa và Mỹ, thể hiện rõ hơn cam kết của họ đối với sự nghiệp chống cộng . Sáng kiến “nhiều lá cờ hơn” của chính quyền Johnson, nhằm khuyến khích các đồng minh tham gia vào cuộc chiến, có thể đã ảnh hưởng đến quyết định cử quân chiến đấu của Thái Lan .  
• Philippines: Philippines, một đồng minh quan trọng khác của Hoa Kỳ ở Đông Nam Á, đã cung cấp viện trợ nhân đạo cho Việt Nam Cộng hòa . Điều này bao gồm các đội y tế và các nhóm hành động dân sự, phản ánh cam kết ủng hộ sự ổn định và phát triển của Việt Nam Cộng hòa . Sáng kiến “nhiều lá cờ hơn” cũng có thể đã đóng một vai trò trong quyết định tăng cường hỗ trợ cho Việt Nam Cộng hòa của Philippines .  

Các quốc gia cộng sản khác

Một số quốc gia cộng sản khác đã cung cấp các mức độ hỗ trợ khác nhau cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chủ yếu do tình đoàn kết trong Chiến tranh Lạnh và ý thức hệ cộng sản chung.

• Tiệp Khắc: Tiệp Khắc đã cung cấp viện trợ quân sự cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, bao gồm vũ khí và thiết bị .  
• Đông Đức: Đông Đức đã cung cấp viện trợ nhân đạo và tài chính cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Họ cũng hỗ trợ xây dựng lực lượng tình báo của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa .  
• Romania: Romania đã cung cấp hỗ trợ chính trị, kinh tế và quân sự cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Họ cũng đóng một vai trò trong việc làm trung gian hòa đàm .  
• Bulgaria: Bulgaria đã cung cấp viện trợ quân sự và kinh tế cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa .  
• Hungary: Hungary đã cung cấp máu và vật tư y tế cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Họ cũng tham gia Ủy ban Kiểm soát và Giám sát Quốc tế .  

Các quốc gia trung lập

Mặc dù chính thức trung lập, một số quốc gia đã đóng một vai trò trong Chiến tranh Việt Nam, thông qua việc cung cấp viện trợ, tham gia vào các nỗ lực hòa bình hoặc bị cuốn vào hậu quả của cuộc xung đột.

• Canada: Canada chính thức không tham gia chiến tranh nhưng đã bán vật liệu chiến tranh cho chính phủ Hoa Kỳ và đóng góp cho lực lượng gìn giữ hòa bình vào năm 1973 .  
• Vương quốc Anh: Vương quốc Anh đã hỗ trợ ngoại giao cho Hoa Kỳ và tham gia các cuộc đàm phán quốc tế. Họ cũng bí mật cung cấp hỗ trợ vật chất, bao gồm cả việc vận chuyển vũ khí .  
• Ba Lan: Ba Lan đã cung cấp viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam và tham gia vào các nỗ lực quốc tế nhằm tìm kiếm hòa bình .  
• Tây Ban Nha: Tây Ban Nha đã triển khai một đơn vị y tế bí mật để hỗ trợ Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa .  
• Brazil: Brazil chính thức không tham gia chiến tranh nhưng đã cung cấp viện trợ y tế và vật tư y tế cho Việt Nam Cộng hòa .  

Tác động của chiến tranh

Chiến tranh Việt Nam đã gây ra tác động tàn phá đối với các quốc gia liên quan, để lại di sản về sự tàn phá về thể chất, biến động xã hội và chính trị, và những hậu quả lâu dài đối với quan hệ quốc tế.

Việt Nam: Cuộc chiến đã gây ra đau khổ to lớn cho con người và sự tàn phá về thể chất ở Việt Nam. Hàng triệu thường dân Việt Nam đã thiệt mạng hoặc bị thương, và cơ sở hạ tầng của đất nước bị hư hại nghiêm trọng. Chiến tranh cũng có tác động sâu sắc đến môi trường, với nạn phá rừng lan rộng và hậu quả sức khỏe lâu dài do việc sử dụng chất độc da cam.

Lào và Campuchia: Chiến tranh cũng có tác động tàn phá đối với các nước láng giềng Lào và Campuchia. Lào trở thành quốc gia bị ném bom nặng nề nhất trong lịch sử, với cơ sở hạ tầng và môi trường bị tàn phá trên diện rộng . Ở Campuchia, chiến tranh đã góp phần vào sự trỗi dậy của Khmer Đỏ, một chế độ cộng sản tàn bạo sau này phải chịu trách nhiệm về nạn diệt chủng Campuchia .  

Hoa Kỳ: Tại Hoa Kỳ, chiến tranh đã gây ra sự chia rẽ sâu sắc về xã hội và chính trị. Phong trào phản chiến ngày càng phát triển, với các cuộc biểu tình và biểu tình rộng rãi chống lại chiến tranh. Chiến tranh cũng dẫn đến sự suy giảm lòng tin của công chúng vào chính phủ, khi công chúng ngày càng vỡ mộng về cách thức tiến hành và kết quả của chiến tranh. “Hội chứng Việt Nam”, một sự miễn cưỡng can thiệp vào các cuộc xung đột nước ngoài, đã nổi lên như một hậu quả lâu dài của chiến tranh, tác động đáng kể đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong những thập kỷ sau đó .  

Pháp: Sự can thiệp của Pháp vào Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, nỗ lực thiết lập lại ách thống trị thuộc địa sau Thế chiến thứ hai, đã góp phần đáng kể vào cuộc xung đột sau này trở thành Chiến tranh Việt Nam . Thất bại của Pháp tại Điện Biên Phủ năm 1954 đã đánh dấu sự kết thúc ách thống trị thuộc địa của Pháp ở Đông Dương và mở đường cho sự leo thang của Chiến tranh Việt Nam .  

Các quốc gia khác: Chiến tranh cũng có nhiều tác động khác nhau đối với các quốc gia tham gia khác. Hàn Quốc đã trải qua tăng trưởng kinh tế do sự can thiệp của mình, nhưng cũng phải đối mặt với những hậu quả xã hội và chính trị . Úc đã trải qua bất đồng xã hội và chính trị, và New Zealand phải đối mặt với tình cảm phản chiến ngày càng tăng . Chiến tranh cũng làm căng thẳng quan hệ giữa Trung Quốc và Việt Nam, với những hậu quả lâu dài đối với quan hệ song phương của họ . Chiến tranh đã có tác động lâu dài đến chính sách đối ngoại của nhiều quốc gia, dẫn đến sự miễn cưỡng can thiệp vào các cuộc xung đột nước ngoài .  

Kết luận

Chiến tranh Việt Nam là một cuộc xung đột phức tạp và nhiều mặt, có sự tham gia của nhiều quốc gia với động cơ và mục tiêu khác nhau. Đó là một cuộc chiến ủy nhiệm giữa các siêu cường Chiến tranh Lạnh, mỗi bên nhận được sự hỗ trợ từ nhiều đồng minh khác nhau. Chiến tranh đã gây ra tác động tàn phá đối với các quốc gia liên quan, để lại di sản về sự tàn phá về thể chất, biến động xã hội và chính trị, và những hậu quả lâu dài đối với quan hệ quốc tế. Hiểu được bản chất nhiều mặt của Chiến tranh Việt Nam là điều quan trọng để hiểu được tác động của nó đối với các quốc gia tham gia và di sản lâu dài của nó trong việc định hình quan hệ quốc tế ngày nay.

Câu hỏi thường gặp